Van delier tot dementie na chirurgie en anesthesie

Artsen merken al tientallen jaren op dat ouderen mentale veranderingen laten zien na een operatie. Wat is het effect van chirurgie en anesthesie op lichaam en geest? Onderzoek hiernaar vindt pas recent plaats. Onderzoek laat zien dat de helft van alle patiënten ouder dan 65 jaar na de operatie te maken krijgt met delier!

Doel van deze blog is om mensen bewust te maken en dat familie en vrienden, van diegene die een operatie ondergaat, mogelijk wat meer zorg kunnen geven of regelen zonder dat ze verrast worden door de situatie na een operatie.

Deze blog is geschreven n.a.v. de situatie dat mijn schoonmoeder extra zorg nodig heeft gehad na een knie operatie, omdat ze wat verward was en n.a.v. een artikel verschenen in Psyche en brein, nr. 4 2017.

 

Onderzoek

Onderzoek naar de mogelijke effecten van chirurgie en anesthesie bij ouderen richt zich op acute verwarring, hallucinaties en problemen met het geheugen. Op de langere termijn kijkt men naar leer- en  geheugenproblemen, moeite met aandacht en abstract denken.  Deze langere termijn effecten worden postoperatieve cognitieve disfunctie genoemd (POCD).

Newman toont op lange termijn in onderzoek aan dat 42% van 172 patiënten na 5 jaar bypass operatie tekenen van cognitief verval lieten zien. Patiënten die voor de operatie al mentale problemen hadden, gingen 2 a 3 keer meer achteruit bij de uitgevoerde testen.

 

Mijn oma was nooit meer helemaal de oude na de operatie.

 

Anesthesie

Fritz Sieber van het Johns Hopkins Bayview Medical Center heeft een studie verricht onder 114 ouderen, waaruit blijkt dat als propofol (narcoticum) wordt toegediend tijdens een operatie voor een heupfractuur niet de hoeveelheid propofol, echter de diepte van de verdoving bepalend is voor de mate van delier die optreedt na de operatie.

Chinese wetenschappers hebben aangetoond dat de hoeveelheid dosering wel belangrijk is: Drie maanden na de operatie kreeg de patiëntengroep die 20-30% minder propofol toegediend had gekregen, drie keer minder last van delier of POCD na hun ontslag ten opzichte van de controle groep patiënten.

Stacie Deiner van Mount Sinai Hospital maakt het plaatje nog wat ingewikkelder omdat haar onderzoek doet vermoeden dat een diepe, lange verdoving ook een beschermend effect op de hersenen zou kunnen hebben op basis van EEG beelden.

 

Ontsteking

Bij ernstige schade wordt een natuurlijke ontstekingsreactie in het lichaam op gang gezet. Kan chirurgie dan ook een ontstekingsreactie (in de hersenen) veroorzaken? Verschillende studies bij knaagdieren tonen een verhoogd risico aan. Echter bij mensen is dit niet zo eenduidig aangetoond en kan dus nu geen link worden gelegd tussen operatie–>ontsteking–>mentale problemen.

 

Voorlichting en nazorg

Omdat er toch wel wat cijfers bekend zijn over de effecten van chirurgie en anesthesie na operaties bij ouderen, ook al is/ zijn de oorza(a)k(en) niet helder, is het wijs om u goed voor te laten lichten over de risico’s van een operatie, mogelijke alternatieven voor chirurgie te onderzoeken en het nazorg traject op voorhand zo goed mogelijk te regelen, zodat uw oma of opa of geliefde “weer de oude kan zijn” na een operatie.

 

In het kort:

Artsen stellen al jaren vast dat bij veel ouderen na een operatie mentale veranderingen optreden. Dit gaat gepaard met acute verwarring tot blijvende dementie.

De specifieke oorzaak of oorzaken wordt onderzocht. Is het de narcose, de ingreep zelf en/ of de ontstekingsreactie die het uitlokt in de hersenen?

Een diepe narcose tijdens een ingreep lijkt een risicofactor voor post-operatieve problemen te zijn, echter dit onderzoek zal herhaald dienen te worden om als feit te kunnen dienen, omdat ander onderzoek lijkt uit te wijzen, dat het de hersenen ook kan beschermen tegen trauma.

Laat u goed voorlichting want de post-operatieve cognitieve problemen zijn een zware last voor de patiënt en de familie.

Zie ook mijn blog over infecties behandelen a.u.b.

 

Referenties bij dit artikel zijn:

• Katie Schenning, e.a., Surgery is associated with ventricular enlargement as well as cognitive and functional decline, Alzheimer’s & Dementia, 2016

• Mark Newman, e.a., Longitudinal assessment of neurocognitive function after coronary-artery bypass surgery, New England Journal of Medicine, 2001

• Stacie Deiner, e.a., Can intraoperative processed EEG predict postoperative cognitive dysfunction in the elderly?, Clinical Therapeutics, 2015